Brontekst bekijken van Valse Verwachtingen

[[Afbeelding:hubbleM101.jpg|left|thumb|200px|Oooooooooh!....]]
[[Afbeelding:hubbleM51.jpg|left|thumb|200px|...Aaaaaaaaaaah!...]]
[[Afbeelding:hubbleM42.jpg|left|thumb|200px|...Oeeeeeee!]]

'''Ho!''' '''STOP!'''

We kennen ze allemaal wel: de plaatjes in tijdschriften of op internet. Schitterende gedetailleerde foto's van nevels, sterrenstelsels en planeten. De kleuren spatten je tegemoet. Misschien bent u daarom wel enthousiast geworden over sterrenkunde want zeg nou eerlijk: wie wil dat nou niet met zijn eigen ogen aanschouwen of dergelijke foto's zelf maken?!

'''Visueel''' zult u echter nooit in de buurt komen van deze foto's. In het donker werken onze ogen nu eenmaal anders dan overdag en zijn nauwelijks in staat kleuren waar te nemen. De (Hubble) telescoop waarmee de foto's links gemaakt zijn heeft een spiegel van 2.4 meter(!) doorsnede. Het moge duidelijk zijn dat dit soort apparaten voor amateurs niet haalbaar zijn. Als u de beschikking heeft over een auto met aanhanger en nog 20.000 euro ergens heeft liggen en niet weet wat u daarmee aanmoet, dan zal sterrenkijken zeker spectaculair worden. U moet er dan wel nog eerst elke keer een paar honderd kilometer voor rijden op zoek naar donkere locaties met stabiel weer want u kunt nog zo'n grote kijker aanschaffen, als de lichten rondom uw achtertuin dusdanig prominent aanwezig zijn, dan zult u alsnog niet veel zien. Bent U eenmaal op die extreem donkere locatie met die 20.000 euro telescoop dan bevindt U zich voor een amateur astronoom in de hemel. Het kan dan niet beter, maar zelfs dan, ja zelfs dan is wat u met het blote oog zult zien minder gedetailleerd en kleurrijk dan wat u op de foto's kunt zien. 

'''Fotografisch''' komt u er iets 'beter' vanaf. Voor een kleine 4000 euro kunt u al foto's zoals in de bladen zelf maken. Deze foto's zijn tot stand gekomen door een bepaald object urenlang op een lichtgevoelig oppervlakte zoals een CCD-chip te laten 'instralen'. Op die manier wordt het effect van het licht versterkt en ontstaat een helderder beeld. Beelden verkregen via deze methoden zijn dus al nooit vergelijkbaar met het beeld dat onze eigen ogen in real-time opleveren, laat staan de kleuren die vaak kunstmatig worden toegevoegd. 

Doordat onze aarde ronddraait lijken de zon, maan en hemel zich te bewegen. Het doel van een ''montering'' voor astrofotografisch gebruik is om de rotatie van de aarde teniet te doen en zo het object op exact dezelfde locatie op de lichtgevoelige chip te houden. Een kleine afwijking gaat al ten koste van de scherpte. Een montering die een camera en telescoop urenlang op vrijwel exact dezelfde locatie aan de (bewegende) hemel kan houden kost al gauw een 2000 of 3000 euro. Goedkoper kan ook, maar dan bent u alsnog minimaal 1000 euro kwijt omdat u niet urenlang handmatig een object wilt volgen. 
De ''kijker'' hoeft dan niet al te groot te zijn, voor een paar honderd euro bent u klaar, maar dan heeft u nog een camera of CCD chip nodig. Een ''camera'' kunt u al voor een paar honderd euro kopen. DSLR's zijn tegenwoordig aardig goedkoop te krijgen, maar de chip is gericht op het maken van opnamen overdag en daardoor nauwelijks gevoelig voor de bandbreedte waarin nevels hun licht grotendeels uitstralen. Om dit te corrigeren moet het interne filter in de camera worden vervangen. Dit kost inclusief inbouw al gauw 500 euro en de camera is hierna minder goed bruikbaar overdag. Een alternatief vormen de ''CCD-Chips''. Deze beschikken sowieso al over een grote gevoeligheid over het hele lichtspectrum. Ze zijn makkelijk te koelen waardoor de kwaliteit van de foto's nog een stuk beter wordt dan van een digitale spiegelreflex. Nadeel van al deze specifieke technologie is de prijs. Deze loopt zeer uiteen van zo'n 1500-15.000 euro, afhankelijk van de resolutie, grootte, kwaliteit en koelmogelijkheden van de chip. Helaas bent u er dan nog niet. Vrijwel alle foto's die U in gedachten heeft zijn bewerkt op een ''computer''. Dit is geen kwestie van een paar minuutjes. U bent niet alleen uren aan het wachten op een (op dat moment visueel onbruikbare) telescoop. U moet daarna ook nog eens uren achter de pc zitten om het maximale uit uw foto's te halen. Wilt u ook nog opnames in kleur maken, dan moet u vaak dezelfde foto nog een paar keer maken, maar dan telkens met een ander kleurfilter. U kunt dus zomaar een hele maand vrije tijd kwijt zijn met het maken van één enkele foto. 

Behoort u tot een van de twee hierboven beschreven kapitaalkrachtige en/of geduldige categorieën, dan hoeft u uw verwachtingen niet bij te stellen. In alle andere gevallen is dat wel degelijk nodig. 

===Visuele amateur-sterrenkunde...===
is een hobby voor mensen die het kleine weten te waarderen en niet zozeer gefascineerd raken door wat ze zien, maar meer door de betekenis van wat ze zien. Dat kleine vlekje in beeld is het licht van honderden miljarden sterren, sommige vele malen groter dan onze zon, dat miljoenen jaren heeft gereisd en zich nu verzamelt op uw netvlies. Het vlekje op zichzelf is natuurlijk niet spectaculair. De betekenis van dat vlekje des te meer. 

Maar wacht eens even. Moet ik dan altijd enthousiast worden van wazige kleine vlekjes? Zeker niet!

* De '''maan''' is een object dat altijd spectaculair is en zoveel detail toont dat je er niet op uitgekeken raakt, ongeacht het gebruikte instrument. Vanaf 50 euro 2e hands heeft u al een geschikte kijker. Zorg dan wel dat u het [[Hier_kunt_u_zich_geen_buil_aan_vallen|juiste instrument]] koopt, een 40 euro telescoop bij de bouwmarkt is weggegooid geld. 
* Voor '''planeten''' moet iets dieper in de buidel getast worden, Hoe groter hoe beter, maar ook planeten kunnen spectaculair zijn met een middelgrote betaalbare telescoop. Denk aan zo'n 300 euro. Dit komt doordat nog een goed [[Accessoires#Oculairs|oculair]] of [[barlow_lenzen|barlow lens]] aangeschaft moet worden voor de hogere vergroting die nodig is voor planeetwaarnemingen.  
* '''Deep-sky''' objecten (de objecten van de meeste foto's die men in gedachte heeft) kunnen zeker spectaculair zijn, maar dan wel alleen met een instrument dat groot genoeg is en nog belangrijker een sterrenhemel die donker genoeg is. Een geschikte kijker koopt u al voor zo'n 150-200 euro (veel waarneemervaring is dan wel een vereiste) maar helaas is een [[Benelux|donkere sterrenhemel]] niet te koop. Daarvoor zult u echt in de auto moeten kruipen en naar een donkere locatie moeten afreizen. Vergis U echter niet: ook al zijn er zeer veel gevarieerde deep-sky objecten zichtbaar, de objecten staan zo ver weg dat met een telescoop van 200 euro de meeste hiervan ALTIJD wazige kleine vlekjes met wat verschillende grijstinten en structuren blijven. Ze worden alleen wat helderder in een grotere telescoop maar doordat deze objecten zo lichtzwak zijn moet echt flink in de buidel getast worden wil het licht genoeg versterkt worden om een mooi helder beeld te geven (denk aan een kleine 1000 euro). Dan nog is het effect van die grotere kijker alleen echt de moeite op een donkere locatie. In een lichtvervuilde omgeving is het effect tussen een 20 en 30 en 30 en 40 cm kijker niet eens zo opvallend groot. In Zuid-Frankrijk is dit echter een wereld van verschil. De verhouding in lichtvangend vermogen blijft hetzelfde, maar door de donkerdere achtergrond kan men 'dieper' kijken omdat het contrast tussen de hemelachtergrond en het object zelf groter wordt. Dit vergemakkelijkt het waarnemen van (details in) de objecten aanzienlijk. 

Tot slot is sterrenkunde een hobby waar u heel uw leven plezier van kunt hebben. Er is zoveel te zien, dat het onmogelijk is om uitgekeken te raken. 

'''Checklist'''

Om te bepalen of visuele sterrenkunde iets voor U is kunt U voor Uzelf antwoord geven op de volgende vragen: 

*Bent u gefascineerd door de plaats van de mens in een groter geheel?
*Lijkt het u wat om een tiental minuten te zoeken naar een illuster object in een sterrenatlas? 
*Kunt u enthousiast worden als dat object enkel te zien is als wazig klein grijs vlekje? 
*Vind u het niet erg dat u in Nederland waarschijnlijk slechts 40-50 heldere nachten per jaar zult meemaken waarvan een deel ook nog eens niet bruikbaar is door een onstabiele atmosfeer of storende maan? 
*Maakt het u niks uit dat u in de wintermaanden urenlang in de kou moet staan op zoek naar die wazige vlekjes? 
*Maakt het u niks uit dat u in de zomermaanden extreem laat op moet blijven wachtend op dat beetje donkere hemel?
*Heeft u maling aan onbegrip van mensen in uw omgeving over uw hobby?
*Houdt u ervan om lijstjes af te werken?

In dat geval is visuele sterrenkunde iets voor u.

===Fotografische sterrenkunde...===
heeft een deel van de nadelen van visuele sterrenkunde niet. Als uw systeem in staat is een object te volgen, dan hoeft u na het uitlijnen van de montering enkel maar op de computer de locatie van het te zoeken object in te geven. Dit verschijnt dan automatisch in beeld. Ook hoeft u natuurlijk niet lang in de kou te staan. U kunt de telescoop rustig zijn werk laten doen terwijl u binnen wacht met een warm kopje koffie. Tot slot speelt lichtvervuiling een kleinere rol dan voor visueel waarnemen. Astrofotografie is prima te beoefenen in een lichtvervuilde tuin. Het grootste nadeel blijft echter dat u fotografisch niet veel hoeft te verwachten voor 200 euro. U kunt er dan het beste helemaal niet aan beginnen. Als u al de beschikking heeft over een laptop en webcam kunt u aardige foto's maken van de maan en de planeten, maar wilt u de rest ook doen, dan schiet de instapprijs een factor 10 omhoog. 

===Enkele voorbeelden===

[[Afbeelding:lagune4.jpg|frame|left|Dit...]]
[[Afbeelding:Schets_m8m20_bewerkt.jpg|frame|left|Wordt...dit]]
en:

[[Afbeelding:orionwiki.jpg|frame|left|dus dit...]]

wordt [http://www.facebook.com/photo.php?fbid=131690010336323&set=a.100194863485838.230.100191486819509&type=1&theater dit]


Ja, dat is even slikken hè!

Als slot wil ik u nog meegeven dat dit stuk niet is bedoeld om nieuwelingen te ontmoedigen, des te meer om de valse verwachtingen die bij vrijwel iedereen aanwezig zijn de wereld uit te helpen. Op deze manier hoop ik dat meer mensen de hobby zullen blijven beoefenen in plaats van voortijdig ermee stoppen door teleurstelling. 

Bent u na dit verhaal alsnog enthousiast, en wilt u wel eens zien wat sterrenkijken nu ècht omvat, bezoek dan een starparty in uw omgeving. Daar kunt u net als in deze wiki voldoende goede tips krijgen voor het kopen van een goede kijker en er direct ervaring mee doen zonder geld uit te geven.


[[Gebruiker:Redfish|Redfish]] 1 okt 2008 19:23 (CEST)