Brontekst bekijken van Bouw je eigen satelliet-hoogtemeter

DEZE WIKI IS ONDER CONSTRUCTIE ***


In deze WIKI wordt uitgelegd hoe je de hoogte van zichtbare satellieten kunt meten in je achtertuin met heel eenvoudig apperatuur.

Satellieten kunnen verschillende hoogten hebben. De bekendste satelliet, het ISS, maar ook de Hubble telescoop, bevinden zich op slechts honderden kiliometers boven het aardeoppervlakte. Echter, satellieten die gebuikt worden voor comminicatie en voor GPS systemen bevinden zich op duizenden kilometers hoogte. Gestationairde satellieten bevinden zich zelfs op een hoogte van bijna 36.000 km! Sommige satellieten zijn zichtbaar met het blote oog. Na zonsondergang is het op grote hoogte nog niet donker en weerkaatsen satellieten zonlicht richting aarde. Omdat de hemel vanaf de aarde gezien al donker is zijn ze goed zichtbaar. Ze zien eruit als bewegende sterren die in een tijdsduur van enkele minuten voorbij komen.

Het aardige is dat de hoogte van zichtbare satellieten met eenvoudig apparatuur bepaald kan worden met een redelijke nauwkeurigheid. De benodigdheden zijn een stuk hout, een stopwatch en een grafiek die onderaan in deze wiki gegeven wordt. Dit is werkelijk alles dat je nodig hebt! Je doet een tijdsmeting waarna je in de grafiek direct de hoogte van de satelliet kan aflezen.

Deze WIKI is opgesplitst in 2 delen. In het eerste hoofdstuk leid ik formules af om de benodigde grafiek te kunnen plotten. ''Als je geen interesse hebt in de wiskunde kun je gelijk doorgaan naar hoofdstuk 2, waarin de grafiek te vinden is en waarin wordt uitlegt hoe het experiment werkt en hoe je dus de hoogte van de satelliet kunt bepalen vanuit je achtertuin.''


== '''Hoofstuk 1: Theorie''' ==

=== '''De snelheid van satellieten===


Satellieten draaien in een baan rond de Aarde met hoge snelheden. Zou de snelheid te laag zijn dan zouden ze neerstorten op Aarde door de zwaartekracht. Zou de snelheid te hoog zijn, dan zouden ze uit hun baan rond de Aarde schieten. Zij moeten exact de juiste snelheid hebben om de hoogte boven het aardoppervlakte constant te houden. Maar welke snelheid moeten zij hebben en waar hangt dat van af? Om maar gelijk met de deur in huis te vallen: het hangt alleen af van de hoogte. Met andere woorden, als je de hoogte van een satelliet weet, dan kan je zijn snelheid bepalen en ook de omlooptijd. Dit is de tijdsduur waarin de satelliet 1 maal rond de Aarde draait. Dit zal eerst wiskundig aangetoond worden, waarna zowel de snelheid als de omlooptijd bepaald wordt als functie van de hoogte.


Een vliegtuig stort niet neer omdat er een kracht is in tegenovergestelde richting van de zwaartekracht. Namelijk de lucht die het vliegtuig omhoog duwt. Als deze opwaartse kracht even groot is als de zwaartekracht dan heffen die krachten elkaar op en zal het vliegtuig op constante hoogte blijven vliegen. Satellieten bevinden zich buiten de atmosfeer en moeten die opwaartse kracht op een andere manier opwekken. Wanneer een object een cirkelbeweging maakt ontstaat er een kracht naar buiten. Denk aan een looping in een achtbaan. Je wordt in je stoel gedrukt waardoor je ook zonder veiligheidsriem niet uit je stoel zal vallen. Dit wordt de middelpuntzoekende kracht genoemd. Wanneer een satelliet om de Aarde draait maakt deze ook een cirkelbeweging en ontstaat er dus een kracht in tegenovergestelde richting van de zwaartekracht. Deze middelpuntzoekende kracht is o.a. afhankelijk van de snelheid van de satelliet. Met de juiste snelheid heft deze kracht de zwaartekracht op en blijft de satelliet op een constante hoogte rond de Aarde draaien.
We krijgen de volgende vergelijking.


[[Bestand:1.jpg]]


Waarin ''Fz'' de zwaartekracht is en ''Fmpz'' de middelpuntzoekende kracht. De zwaartekracht is gelijk aan de massa ''m'' van de satelliet maal de zwaartekracht versnelling ''a''(''h''). Normaal wordt hier ''g'' (=9,81 m/s^2) voor gebruikt, maar dit is de zwaartekracht versnelling op het aardoppervlakte. Hoe groter de hoogte ''h'' van de satelliet, hoe lager de zwaartekracht versnelling. Voor de middelpuntzoekende kracht krijgen de het uitdrukking aan de rechterkant van de vergelijking.


[[Bestand:2.jpg]]


Hierin de ''Ra'' de straal van de Aarde waar we een waarde van 6378 km nemen. Deze vergelijking kan omgeschreven wordt tot een formule waarmee de snelheid ''v'' van de satelliet berekend kan worden wordt.


[[Bestand:3.jpg]]


De zwaartekracht versnelling ''a''(''h'') kan bepaald worden met behulp van de kwadratenwet. Die wet zegt dat als je ''n'' keer zover bij het middelpunt van de Aarde vandaan bent, dat de zwaartekracht versnelling ''n''^2 keer zwakker wordt. Hieruit volgt:


[[Bestand:4.jpg]]


Als we formule 4 invullen in formule 3 krijgen we:


[[Bestand:5.jpg]]


In deze formule is alleen ''h'' een onbekende. Naast de snelheid kan ook de omlooptijd bepaald worden als functie van de hoogte ''h''.


[[Bestand:6.jpg]]


Nu de formules voor de snelheid en de omlooptijd bekend zijn kunnen deze geplot worden. Dit is gedaan voor hoogtes tussen 0 en 40.000 km.


[[Bestand:grafiek 1.jpg]]


De zogenaamde gestationeerde satellieten draaien boven de evenaar in zo’n 24 uur rond de Aarde. Hierdoor blijven deze vanaf Aarde gezien op dezelfde plek aan de hemel staan. Wanneer we ''t''=24 uur nemen en vergelijking 6 oplossen, vinden we ''h''=35.879 km. Dit is ongeveer de hoogte van gestationeerde satellieten. De reden dat dit geen exacte waarden is komt omdat we aanname hebben gemaakt, bijvoorbeeld voor de straal van de Aarde, dat niet overal op Aarde gelijk is.

Wanneer we ''h''=380.000 km invullen in vergelijking 6 (de afstand van de Aarde tot de maan), dan vinden we ''t''=27,6 dagen, dat overeenkomt met de omlooptijd van de maan. Voor de snelheid krijgen we dan 1 km/s. Dit is dus de snelheid van de maan t.o.v. een stilstaande Aarde.

Veel satellieten bevinden zich op lagere hoogte en om die reden zijn de hoogten van 0 tot 750 km apart weergegeven. We zien dus dat het ISS een snelheid heeft van ongeveer 7,7 km/s en een omlooptijd van iets meer dan 90 min.


[[Bestand:grafiek 2.jpg]]


In dit hoofdstuk hebben we dus een formule afgeleid (formule 5) voor de snelheid die een satelliet moet hebben om op gelijk afstand van de aarde te blijven als functie van de hoogte. Deze formule gaan we later weer gebruiken.

=== '''Het meten van snelheden van satellieten===

[[Bestand:figuur1.jpg]]


== '''Hoofstuk 2: Je eigen satelliet hoogtemeter''' ==

komt nog