Brontekst bekijken van BCO 10mm versus Fujiyama 9mm

BCO 10mm versus Fujiyama 9mm, twee orthoscopische oculairen. Een vergelijking.

Orthoscopische oculairen

Het orthoscopische oculair mag zich weer in een stijgende belangstelling verheugen. Het oorspronkelijke ontwerp van Abbe met drie gekitte veldlenzen en één ooglens is inmiddels meer dan 130 jaar oud. Na een tanende belangstelling aan het begin van deze eeuw, iedereen moest immers aan de Plössl en /of aan de breedste breedvelder, viel bijna het doek nadat Kasai ( T-circle) met de productie stopte. Baader Genuine Orthoscopics bleef nog overeind, maar ook daar stopte de productie van. Baader begon opnieuw met Baader Classic Ortho's. Inmiddels zijn ook andere merken weer voorzichtig met de productie begonnen, waaronder Fujiyama. 

De naam ortho-scopisch betekent niet meer of minder dan “juist, recht of correct” zien. Een kenmerk waar de allereerste orthoscopen toen al zeker aan voldeden. Voor moderne waarnemers staat de naam vrijwel gelijk aan: klein beeldveld, een gering eyelief en oncomfortabel kijken. Spartaans dus. Vooral lekker comfortabel met een grootbeeldveld en zeeën aan eyerelief waarnemen is er niet bij. Dat maakte hem minder geschikt voor die doelgroep. 

Gelukkig voor de orthoscoop zijn er meerdere doelgroepen. Door zijn razendscherpe, contrastrijke afbeelding en hoge transmissie is hij goed geschikt voor planeetwaarnemingen en..het vangen van de laatste fotonen. Zijn prijs ligt meestal drie tot vier keer lager dan een high-end 70, 80 of 100 graden oculair. De eerste eigenschappen trekken specialisten aan die niet malen om comfort, de laatste eigenschap is aantrekkelijk voor de smallere beurs, met behoud van hoogste beeldkwaliteit.


De 1.25 inch Baader Classic Ortho (BCO) is goed afgewerkt en komt met een rubber eyeshield en twee kapjes in een plastic zakje bij de consument aan. De eyeshield is bovendien nog voorzien van een rubber zij-flapje om strooilicht tegen te gaan. De ooglens ligt verhoogd, waardoor oogwimpers het oculair niet hoeven te raken. In de praktijk is de rubber rand erg comfortabel, maar kriebelde de zij-flap mijn ooghoek. Reden voor mij om dit flapje te verwijderen. Je kunt hem ook gewoon omklappen. Het eyerelief is hooguit 7 millimeters, maar genoeg om met de wenkbrauw nog net de rand te voelen, onderwijl het volle beeld te kunnen overzien en tegelijkertijd controle te hebben over het recht houden van het oog achter het oculair. Bedauwen door de warmte van het oog is er zo nauwelijks bij. Op de foto is een bij iedere handelaar los verkrijgbare tweede oogkap zichtbaar, voor mensen die de zij-flap ( zoals ik) verwijderd hebben. ( voor de goede orde: ik ben geen spijtoptant). De binnenkant is zwart, maar kan toch nog glimmen onder een bepaalde hoek. De veldlens is niet gezwart aan de rand. De coatings zijn blauw, er is sprake van multi-coatings. 56 Euro.

De 1,25” Fujiyama wordt afgeleverd met twee stofkapjes en een doosje. Hij lijkt door een enkel pieprandje iets "slordig" afgewerkt, want zag ik daar nog een klein “glimmertje’? Overigens zonder merkbaar effect in het beeld. Het inwendige van de Fujiyama is daarentegen als geheel beduidend minder glimmend en dus beter afgewerkt dan de BCO. Gewoon dofzwart, zoals het hoort. De veldlens is gezwart aan de rand. De ooglens ligt juist lager dan de rand, maar dit heeft merkwaardig genoeg geen gevolgen voor het over het algemeen als bijzonder onplezierig ervaren “oogwimpercontact” met het oculair. Het oog blijft net op voldoende afstand om het volledige beeldveld te overzien, zonder het irritante oogwimpercontact. Eyerelief 7,6mm volgens fabrieksopgave. Wellicht is het iets geringer. Het inmiddels bekende wenkbrauwcontact met de rand van het oculair zorgt voor handhaving van de juiste uitlijning van het oog achter het oculair. Zonder bedauwen en zonder kleiner worden van het beeldveld. Op het oculair staat dat multi-coatings zijn toegepast, de bekende groenige kleur is te zien. 89 Euro. Made in Japan.

Beide oculairen ogen klein, doch voelen compact en zwaar aan. ( 70 gram voor de Fujiyama en 45 gram voor de BCO, schoon aan de haak.) Het BCO oogkapje weegt 3 gram. De Fujiyama heeft een los opschroefbare insteekhuls van traditioneel materiaal, de BCO lijkt uit één stuk gedraaid te zijn, de insteekhuls is echter toch los opschroefbaar. Op beide passen 1,25" filters. Hoewel de BCO lichter in gewicht is, meet de ooglens ruim 11 mm. De ooglens van de Fujiyama meet een krappe 7 mm. In beide oculairen ligt de fieldstop en tegelijkertijd eerste diafragma-ring ( baffle) millimeters voor de veldlens. Heel ruim dus. 


Gedachten bij de test
Er werd getest met diverse instrumenten om het gedrag in verschillende telescopen te beoordelen. Zie de onderstaande vergelijking. Met de refractors werden geen kleurfouten beoordeeld, dat is meer een klus voor de spiegeltelescopen. Wegens de mistige omstandigheden tijdens de vijf testavonden lijken deepsky-objecten voor de liefhebbers een tikkeltje onderbelicht. Een waarnemer wees me erop. Gezien de uitkomsten leek een en ander niet zo noodzakelijk. Hij bleek echter gelijk te hebben. Daartoe werd M37 alsnog uitgenodigd. Er is een verschil, dat duidelijker wordt in een kleiner instrument. 



Testresultaten BCO 10mm versus Fujiyama 9mm orthoscopisch oculair
Voor uitvoerige testresultaten zie: http://www.astroforum.nl/forum/instrumenten/accessoires/51103-bco-10mm-versus-fujiyama-9mm-twee-orthoscopische-oculairen-een-vergelijking

Conclusies hieronder



Conclusies:

-Transmissie en contrast van de 9 mm Fujiyama liggen op een hoger niveau hoger dan een 10mm BCO.

-“Eigen gloed” van het glas in het oculair is in de Fujiyama kleiner dan in de BCO, dit is het duidelijkst in een relatief groot instrument.

-Inwendige reflecties zijn in beide oculairen niet of nauwelijks waarneembaar.

-Randonscherpte/ astigmatisme in de BCO is zichtbaar bij hogere vergrotingen, als er buigingsschijfjes verlangd worden. In de Fujiyama is geen randastigmatisme zichtbaar. Deze Fujiyama is beduidend beter in staat om in een F6.7 systeem te functioneren dan deze BCO. 

-Kleurfouten in deze BCO aan de rand zichtbaar bij hogere vergrotingen, ook in spiegeltelescopen. In de Fujiyama niet waarneembaar.

-Het beruchte Spartaanse waarnemen ivm het eyerelief blijft op afstand in beide oculairen. 

-Waarneemcomfort in de BCO is groter door de aangenamere rubber rand en de beeldveldgrootte.

John Baars.